Trong nhịp sống hối hả của thời đại, thời gian trở thành một áp lực vô hình nhưng mạnh mẽ. Bạn có bao giờ cảm thấy thời gian trôi qua quá nhanh, như thể bạn không thể kiểm soát được? Cảm giác lo âu, căng thẳng khi nghĩ đến sự qua đi của thời gian có thể là dấu hiệu của một chứng rối loạn mang tên Chronophobia. Đây không chỉ là nỗi sợ hãi mơ hồ, mà còn là trạng thái tâm lý có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống hàng ngày của bạn. Liệu bạn có đang mắc chứng sợ thời gian này? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

1. Chronophobia Là Gì?

Chronophobia là một trong những dạng phobia đặc biệt nhất – nỗi sợ không gian hay vật thể cụ thể nào mà thay vào đó là nỗi lo sợ về thời gian và sự trôi qua của nó. Đối với nhiều người, ý nghĩ về thời gian trôi qua một cách không thể kiểm soát được có thể trở thành một ám ảnh, gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và cuộc sống hàng ngày. Đối với những người mắc chronophobia, thời gian không còn là một khái niệm trừu tượng mà trở thành một nguyên nhân của lo lắng và sợ hãi.

Chronophobia không chỉ là một nỗi sợ hãi nhất thời, mà nó là một rối loạn lo âu, khiến người bệnh khó có thể thích nghi với nhịp sống hàng ngày và thường xuyên cảm thấy áp lực từ thời gian đang trôi qua. Nhưng chronophobia có thể hiểu rõ hơn, chẩn đoán và điều trị để người bệnh tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống.

2. Triệu Chứng Của Chronophobia

Những người mắc chronophobia thường gặp phải các triệu chứng của lo âu và căng thẳng. Theo các chuyên gia từ Verywell Health, triệu chứng của chronophobia bao gồm cả triệu chứng thể chất và triệu chứng tâm lý. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Cảm giác hoảng loạn: Người bệnh có thể trải qua các cơn hoảng loạn (panic attack) khi phải đối diện với sự thật về thời gian trôi qua.
• Mất ngủ: Tâm trí họ thường bị cuốn vào những suy nghĩ về tương lai, gây khó khăn trong việc ngủ.
• Buồn nôn, chóng mặt, và đổ mồ hôi: Đây là những triệu chứng phổ biến khi lo âu, không chỉ đặc trưng ở chronophobia mà còn ở các rối loạn lo âu khác.
• Rối loạn về nhận thức thời gian: Người bệnh có thể cảm thấy thời gian trôi qua quá nhanh hoặc quá chậm, làm mất khả năng kiểm soát các hoạt động hàng ngày.
• Lo sợ về tương lai: Một cảm giác liên tục về việc không đủ thời gian để hoàn thành những điều cần làm hoặc lo sợ rằng tương lai sẽ đến mà họ chưa sẵn sàng​​.

Những triệu chứng này không chỉ là cảm giác lo lắng nhất thời mà có thể kéo dài và trở nên nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ xã hội.

3. Nguyên Nhân Gây Ra Chronophobia

Nhiều yếu tố có thể dẫn đến sự phát triển của chronophobia, bao gồm các trải nghiệm cá nhân và yếu tố môi trường. Cleveland Clinic chỉ ra rằng một số trường hợp dễ mắc phải chronophobia bao gồm:

• Người cao tuổi: Khi tuổi tác ngày càng lớn, sự nhận thức về thời gian trở nên rõ ràng hơn. Nhiều người lớn tuổi phải đối mặt với nỗi lo về cái chết và việc thời gian còn lại không nhiều, từ đó dẫn đến chronophobia.
• Người bệnh hoặc có chấn thương nghiêm trọng: Những người đang phải đối mặt với các căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng hoặc chấn thương nghiêm trọng thường có nỗi sợ rằng họ không còn nhiều thời gian. Họ cảm thấy bị mất kiểm soát và lo sợ rằng thời gian trôi qua quá nhanh, hoặc họ đã lãng phí thời gian quý giá của mình​.
• Những người sống trong điều kiện cách ly: Ví dụ, những người bị giam giữ trong tù hoặc trải qua thời gian cách ly dài hạn (như trong đại dịch COVID-19) thường phát triển chronophobia do cảm giác mất phương hướng về thời gian​​.

Ngoài ra, các yếu tố tâm lý khác như rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) hoặc trầm cảm cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc chronophobia​.

4. Chẩn Đoán Chronophobia

Việc chẩn đoán chronophobia không đơn giản, nhưng một chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ có thể dựa vào các tiêu chuẩn trong DSM-5 (Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần) để đánh giá. Các tiêu chí chẩn đoán chính bao gồm:

• Nỗi sợ kéo dài ít nhất 6 tháng.
• Nỗi sợ hãi hoặc lo lắng vượt quá so với thực tế, khiến người bệnh tránh né các tình huống hoặc sự kiện liên quan đến thời gian.
• Ảnh hưởng đến hoạt động hàng ngày như công việc, học tập hoặc các mối quan hệ​​.

Việc hiểu rõ các triệu chứng và nguyên nhân của chronophobia là bước quan trọng trong quá trình chẩn đoán và điều trị.

5. Phương Pháp Điều Trị

Điều trị chronophobia thường bao gồm liệu pháp tâm lý và liệu pháp dược lý. Liệu pháp tâm lý, đặc biệt là Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), là phương pháp phổ biến nhất được sử dụng để giúp người bệnh thay đổi nhận thức và hành vi về thời gian. CBT giúp họ nhận ra rằng những suy nghĩ tiêu cực về thời gian là không hợp lý và giúp họ tìm cách điều chỉnh chúng.

Ngoài ra, liệu pháp phơi nhiễm cũng có thể được áp dụng. Đây là kỹ thuật giúp người bệnh dần dần đối mặt với nỗi sợ hãi của mình trong một môi trường an toàn và có sự giám sát của chuyên gia​

Trong một số trường hợp, thuốc an thần nhẹ hoặc thuốc chống lo âu cũng có thể được kê đơn để giúp kiểm soát các triệu chứng lo âu nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, thuốc thường chỉ là biện pháp hỗ trợ tạm thời và không phải là phương pháp điều trị lâu dài.

6. Làm Sao Để Đối Phó Với Chronophobia?

Ngoài các phương pháp điều trị chuyên nghiệp, người bệnh chronophobia có thể sử dụng một số kỹ thuật tự hỗ trợ để giúp họ đối phó với nỗi lo lắng về thời gian, bao gồm:

• Kỹ thuật thư giãn: Thực hành các kỹ thuật như hít thở sâu, thư giãn cơ bắp, hoặc sử dụng âm thanh nền (white noise) có thể giúp giảm bớt lo âu​.
• Thực hành chánh niệm: Thực hành chánh niệm giúp người bệnh tập trung vào hiện tại và loại bỏ những suy nghĩ lo lắng về tương lai. Các hoạt động như thiền, yoga, hoặc viết nhật ký có thể rất hiệu quả.
• Lên kế hoạch và đặt mục tiêu thực tế: Việc đặt ra những mục tiêu cụ thể và khả thi giúp người bệnh cảm thấy có kiểm soát hơn về thời gian và cuộc sống. Ví dụ, sử dụng bullet journal hoặc calendar app có thể giúp họ lập kế hoạch và theo dõi tiến độ​​.

7. Kết Luận

Chronophobia không chỉ là một nỗi sợ vô hình mà nó thực sự ảnh hưởng đến cuộc sống của những người mắc phải. Tuy nhiên, với sự hiểu biết đúng đắn và phương pháp điều trị hiệu quả, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát nỗi lo sợ này và sống một cuộc sống bình thường hơn. Nếu bạn hoặc ai đó đang trải qua nỗi sợ hãi về thời gian, đừng ngần ngại tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ để có phương án điều trị kịp thời và hiệu quả.